Hen suyễn là tình trạng viêm đường hô hấp trong phổi. Tình trạng viêm này làm cho đường hô hấp dễ bị khó thở (lên cơn hen). Các tác nhân phổ biến gây ra hen suyễn bao gồm dị ứng, cảm lạnh và tập thể dục. Hen suyễn được kiểm soát bằng cách uống thuốc, tránh các tác nhân khi có thể.Chẩn đoán và kiểm soát hen ở trẻ em dưới 5 tuổi có thể khó khăn do trẻ con quá nhỏ. Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, các triệu chứng chính của hen suyễn, thở khò khè và ho có thể được gây ra bởi các tác nhân khác không phải là do hen suyễn. Ngoài ra, các xét nghiệm chẩn đoán tiêu chuẩn được sử dụng để đo mức độ thở thường không thể được sử dụng dễ dàng hoặc chính xác với trẻ em dưới 5 tuổi. Một số phương pháp điều trị dành cho trẻ lớn hơn để kiểm soát hen suyễn không được khuyến cáo cho trẻ sơ sinh và trẻ mẫu giáo.     Chính vì thế, việc kiểm soát hen ở trẻ dưới 5 tuổi đòi hỏi phải theo dõi cẩn thận và tương đối thường xuyên. Bạn có thể giúp giảm thiểu các triệu chứng hen suyễn bằng cách tuân theo chỉ dẫn của bác sĩ để theo dõi các triệu chứng và điều chỉnh phương pháp điều trị khi cần thiết.   Triệu chứng hen suyễn ở trẻ em dưới 5 tuổi Các dấu hiệu và triệu chứng hen suyễn thường gặp ở trẻ dưới 5 tuổi bao gồm: - Ho - Thở khò khè, khi bé thở phát ra âm thanh cao vút, giống như tiếng huýt sáo - Khó thở - Có cảm giác căng cứng, khó chịu trong lồng ngực   Mức độ nghiêm trọng và mô hình của các triệu chứng có thể khác nhau: - Các triệu chứng xấu đi vào ban đêm - Ho trong thời gian ngắn và khò khè giữa các khoảng thời gian không có triệu chứng: - Các triệu chứng thường xuyên hoặc mãn tính với các cơn khò khè và ho nặng hơn - Thay đổi theo mùa dựa trên nhiễm trùng phổ biến hoặc kích hoạt dị ứng   Các triệu chứng hen suyễn có thể tái phát hoặc trở nên tồi tệ hơn bởi các tác nhân như: - Cảm lạnh hoặc nhiễm trùng đường hô hấp - Các tác nhân gây dị ứng (dị ứng), chẳng hạn như bụi, vẩy da thú cưng hoặc phấn hoa - Hoạt động hoặc tập thể dục - Trẻ sơ sinh khi bú sữa - Tiếp xúc với khói thuốc lá hoặc các chất kích thích - Phản ứng cảm xúc mạnh mẽ, chẳng hạn như khóc hoặc cười - Trào ngược đường tiêu hóa - Thay đổi thời tiết hoặc thời tiết quá khắc nghiệt   Dấu hiệu và triệu chứng cần cấp cứu khi bị hen Các cơn hen nặng có thể đe dọa tính mạng và cần điều trị tại phòng cấp cứu. Các dấu hiệu và triệu chứng cấp cứu hen ở trẻ em dưới 5 tuổi bao gồm: - Thở hổn hển - Hít thở mạnh đến mức bụng bị hút dưới xương sườn - Gặp khó khăn khi nói vì thở bị hạn chế   Các xét nghiệm chẩn đoán và theo dõi hen ở trẻ nhỏ Chẩn đoán hen ở trẻ em dưới 5 tuổi có thể khó khăn. Các triệu chứng chính có thể cần phải có các điều kiện khác. Với trẻ lớn hơn, bác sĩ có thể sử dụng xét nghiệm hô hấp để đo phổi hoạt động tốt như thế nào, nhưng những xét nghiệm này không hữu ích với trẻ nhỏ, bởi vì em bé có thể sẽ gặp khó khăn khi làm theo hướng dẫn và thở đúng theo chỉ dẫn. Nếu con bạn dưới 5 tuổi có các triệu chứng có thể chỉ ra bệnh hen suyễn, bác sĩ hoặc chuyên gia hen suyễn có thể sẽ sử dụng một vài thông tin để chẩn đoán.   Tiền sử bệnh Bác sĩ có thể sẽ hỏi một số câu hỏi, chẳng hạn như sau: - Gia đình có tiền sử mắc bệnh hen suyễn? - Các triệu chứng xuất hiện với tần suất như thế nào? - Bé có bị ho vào ban đêm không? - Các triệu chứng có thường xuất hiện khi bé bị cảm lạnh không? - Tần suất của các cơn khó thở? - Các triệu chứng kéo dài bao lâu? - Bé có cần hỗ trợ khẩn cấp cho mỗi lầ bị khó thở không? - Bé có bị dị ứng phấn hoa, bụi, vật nuôi hoặc thực phẩm không? - Bé có tiếp xúc với khói thuốc lá hay các chất kích thích khác trong không khí không?   Xét nghiệm trong phòng thí nghiệm Các xét nghiệm khác có thể bao gồm: - Xét nghiệm máu: Bác sĩ có thể đo mức độ của các tế bào bạch cầu nhất định có thể tăng lên để phản ứng khi bị nhiễm trùng. - Chụp X-quang ngực: X-quang ngực có thể cho thấy những thay đổi trong phổi khi hen suyễn từ trung bình đến nặng. Nó cũng có thể được sử dụng để loại trừ các điều kiện khác. - Xét nghiệm dị ứng: xét nghiệm trên da hoặc xét nghiệm máu có thể cho biết liệu con bạn có bị dị ứng hoặc có khả năng gây dị ứng hay không.   Điều trị thử nghiệm Nếu bác sĩ nghi ngờ con bạn bị hen suyễn, bé có thể sẽ kê đơn điều trị thử nghiệm. Nếu con bạn có các triệu chứng tương đối nhẹ và không thường xuyên, bé có thể dùng một loại thuốc tác dụng ngắn. Nếu việc khó thở của bé được cải thiện sau đó sẽ hỗ trợ cho việc chẩn đoán bé có bị hen suyễn hay không. Nếu các triệu chứng thường xuyên hơn hoặc nghiêm trọng, bác sĩ có thể sẽ bắt đầu một loại thuốc để quản lý lâu dài. Cải thiện trong bốn đến sáu tuần tới sẽ hỗ trợ chẩn đoán và đặt nền tảng cho kế hoạch điều trị đang diễn ra. Điều quan trọng là bạn phải theo dõi các triệu chứng của con bạn trong một thử nghiệm điều trị và làm theo hướng dẫn cẩn thận. Nếu bạn đã làm theo hướng dẫn và không có cải thiện trong thời gian dùng thử, bác sĩ có thể sẽ xem xét chẩn đoán khác.   Điều trị hen suyễn ở trẻ nhỏ Mục tiêu điều trị cho trẻ nhỏ bị hen suyễn là: - Điều trị viêm đường hô hấp, thường là bằng thuốc hàng ngày, để ngăn ngừa các cơn hen suyễn - Sử dụng thuốc tác dụng ngắn để điều trị cơn hen - Tránh hoặc giảm thiểu ảnh hưởng của các tác nhân gây hen suyễn - Duy trì mức độ hoạt động bình thường Bác sĩ sẽ sử dụng cách tiếp cận từng bước để điều trị bệnh hen suyễn của con bạn. Mục tiêu là quản lý tổng thể với số cơn hen suyễn tối thiểu cần điều trị ngắn hạn. Điều này có nghĩa là ban đầu loại hoặc liều điều trị có thể được tăng lên cho đến khi hen ổn định. Khi nó ổn định trong một khoảng thời gian, bác sĩ có thể dừng điều trị và cho bé con bạn dùng thuốc cần thiết để duy trì ổn định. Nếu bác sĩ xác định rằng con bạn đang sử dụng một loại thuốc tác dụng ngắn quá thường xuyên, thì việc điều trị lâu dài sẽ được đẩy lên một liều cao hơn hoặc dùng thêm thuốc. Cách tiếp cận từng bước này có thể dẫn đến thay đổi tăng hoặc giảm theo thời gian, tùy thuộc vào phản ứng của từng trẻ đối với việc điều trị và sự tăng trưởng và phát triển chung, cũng như thay đổi theo mùa hoặc thay đổi mức độ hoạt động của bé.   Thuốc để kiểm soát lâu dài Thuốc để kiểm soát hen lâu dài hoặc duy trì thường được sử dụng hàng ngày. Các loại thuốc kiểm soát dài hạn bao gồm: - Corticosteroid dạng hít: là loại thuốc kiểm soát hen suyễn lâu dài được sử dụng phổ biến nhất cho trẻ em dưới 5 tuổi, cũng như điều trị ưu tiên theo hướng dẫn Phòng chống và giáo dục hen suyễn quốc gia. Corticosteroid dạng hít dễ dàng có sẵn cho trẻ sơ sinh và trẻ mẫu giáo bao gồm budesonide (Pulmicort Flexhaler, Pulmicort respules), flnomasone (Flovent HFA) và beclomethasone (Qvar).   - Thuốc kháng Leukotriene: có thể được sử dụng thêm trong trường hợp chỉ điều trị bằng corticosteroid dạng hít không giúp bé kiểm soát ổn định được cơn hen. Thuốc montelukast (Singulair) được phê duyệt ở dạng viên nhai cho trẻ em từ 2 đến 6 tuổi và ở dạng hạt có thể được thêm vào thực phẩm xay nhuyễn cho trẻ em từ 1 tuổi. - Thuốc cường beta 2 giao cảm tác dụng dài (long acting beta2 agonist: LABA) là một loại thuốc dạng hít có thể sử dụng thêm bên cạnh thuốc corticosteroid. Salmeterol thuốc là một loại thuốc cường beta tác dụng kéo dài kết hợp với một loại thuốc corticosteroid dạng hít như một loại thuốc hít một liều (Advair HFA). - Cromolyn: một loại thuốc hít có tác dụng ngăn chặn viêm, có thể được sử dụng như một phương pháp điều trị bổ sung với corticosteroid dạng hít ở trẻ dưới 5 tuổi. Tuy nhiên, các phương pháp điều trị hen suyễn dài hạn khác vẫn được ưu tiên sử dụng hơn. - Corticosteroid đường uống: chỉ được sử dụng khi kiểm soát hen suyễn không thể kiểm soát được bằng các phương pháp điều trị khác.   Thuốc tác dụng ngắn Những loại thuốc này - được gọi là thuốc giãn phế quản tác dụng ngắn - giúp giảm ngay các triệu chứng hen suyễn, và tác dụng kéo dài bốn đến sáu giờ. Thuốc giãn phế quản tác dụng ngắn trong điều trị hen suyễn bao gồm albuterol (ProAir HFA, Ventolin HFA, các loại khác) và levalbuterol (Xopenex HFA). Đối với trẻ em có triệu chứng hen suyễn nhẹ, không liên tục, thuốc tác dụng ngắn có thể là phương pháp điều trị duy nhất cần thiết. Đối với trẻ nhỏ bị hen suyễn dai dẳng và sử dụng thuốc kiểm soát lâu dài, thuốc tác dụng ngắn được sử dụng như một loại thuốc giảm đau nhanh, hoặc hỗ trợ, thuốc để điều trị các cơn hen. Nó cũng có thể được sử dụng để ngăn ngừa các triệu chứng hen suyễn được kích hoạt bởi tập thể dục. Việc sử dụng quá mức các loại thuốc tác dụng ngắn là dấu hiện cần phải điều chỉnh kế hoạch điều trị lâu dài.   Ống hít hen suyễn Hầu hết các loại thuốc điều trị hen suyễn thường được chứa trong thiết bị gọi là ống hít liều đo liều cần một hơi thở sâu đúng thời gian để đưa thuốc vào phổi. Thông thường để giúp bé dưới 5 tuổi có thể hít đủ liều thích hợp thường có các vật dụng đi kèm như: Buồng đệm có mặt nạ: Một buồng đệm có mặt nạ có thể được gắn vào một ống hít đo liều. Buồng cho phép trẻ hít thuốc và không cho phép thở ra. Mặt nạ giúp bé hít thở bình thường khoảng 6 lần để nhận được liều lượng tương tự như hít 1 hơi thuốc trực tiếp.   Máy phun sương: Một máy phun sương biến thuốc thành một màn sương mịn để bé hít vào thông qua mặt nạ. Trẻ nhỏ thường cần sử dụng máy phun sương vì chúng khó sử dụng các thiết bị hít khác.   Kiểm soát hen suyễn cho trẻ em dưới 5 tuổi Bạn có thể kiểm soát tốt nhất bệnh hen suyễn của con bạn bằng cách: Bố mẹ cần viết ra các nội dung sau cho bản thân và gia đình cũng như những người xung quanh theo dõi bé trong trường hợp khẩn cấp: - Tên và tuổi của bé - Thông tin liên lạc của bác sĩ và bệnh viên - Loại, liều lượng và thời gian dùng thuốc dài hạn - Loại và liều lượng thuốc cấp cứu - Danh sách các tác nhân chủ yếu gây hen suyễn cho bé và cách để tránh chúng - Một hệ thống đánh giá nhịp thở bình thường, triệu chứng vừa phải và triệu chứng nặng - Hướng dẫn phải làm gì khi có triệu chứng và khi nào nên dùng thuốc cấp cứu   Theo dõi và ghi lại Giữ một bản ghi các triệu chứng và lịch trình điều trị của bé để chia sẻ với bác sĩ của con bạn. Những hồ sơ này có thể giúp bác sĩ xác định xem kế hoạch điều trị kiểm soát dài hạn có hiệu quả hay không và điều chỉnh kế hoạch. Gặp bác sĩ theo đúng hẹn để xem xét hồ sơ và điều chỉnh phương pháp khi cần thiết. Thông tin bạn ghi lại phải bao gồm: - Thời gian và hoàn cảnh của cơn hen suyễn - Cách thức xử lý và đối phó với cơn hen - Tác dụng phụ của thuốc - Sự thay đổi triệu chứng của bé - Thay đổi mức độ hoạt động hoặc lịch ngủ   Kiểm soát các tác nhân gây hen suyễn Tùy thuộc vào các tác nhân gây ra bệnh hen suyễn của bé, bố mẹ có thể tiến hành điều chỉnh để giúp con giảm thiểu tiếp xúc với các tác nhân gây bệnh như: - Giữ môi trường sống sạch sẽ, loại bỏ bụi và lông chó mèo thường xuyên - Nếu bé bị dị ứng phấn hoa thì không nên để hoa ở môi trường sống - Loại bỏ các sản phẩm tẩy rửa hoặc các sản phẩm gia dụng khác có thể gây kích ứng - Sử dụng thuốc dị ứng theo chỉ dẫn của bác sĩ - Dạy trẻ rửa tay và các thói quen khác để tránh cảm lạnh - Dạy trẻ hiểu và tránh các nguyên nhân dẫn tới việc bị hen suyễn của con